11-12-2023

Gezonde voeding kun je niet eten!

Wat je op de foto hierboven ziet is geen gezonde voeding. Nu kun je snel gaan checken welke voedingsmiddelen er precies op de foto staan en je afvragen waarom ze dan niet gezond zijn, maar dat is tevergeefs. Welke er ook op staan, de bewering blijft overeind. Gezonde voeding is namelijk niet iets wat je kunt eten. Het is het resultaat van het juiste voedingspatroon.

Gezonde voeding kun je niet eten en toch wordt dat constant gesuggereerd. Zowel officiële voedingsinstanties als tal van boeken, diëten en bloggers over voeding, kunnen jou zo vertellen welke voedingsmiddelen wel en welke niet gezond zijn. Als je ‘Wat is gezonde voeding?’ googelt, vind je dan ook allemaal opsommingen van gezonde voedingsmiddelen, waaronder de Schijf van Vijf. Deze laten zien wat volgens de heersende opvatting gezond voedsel is, maar niet wat gezonde voeding is en ook niet met welk voedingspatroon je dat kunt bereiken.

Om met het eerste te beginnen, voeding is wat er met voedsel in ons lichaam gebeurt. Als het voedsel dat we eten ons lichaam optimaal voedt, draagt dat maximaal bij aan onze gezondheid en is er dus sprake van gezonde voeding. Zolang we gezond voedsel eten is dus onze voeding ook gezond. Maar dit is waar het misgaat. Er bestaat namelijk helemaal geen voedsel dat altijd en bij iedereen voor gezonde voeding zorgt. Of iets gezond is hangt namelijk niet alleen af de voedingsstoffen die erin zitten, maar ook van iemands voedingsbehoeften.

Deze worden bepaald door de voedingsstoffen die iemand nodig heeft en door hoe goed iemand het voedsel waarin die voedingsstoffen zich bevinden, kan verwerken. Dit is onder andere afhankelijk van de genetica, stofwisseling (inclusief spijsvertering), leefstijl, lichaamsbouw en lichaamssamenstelling van de persoon. Daarnaast zijn voedingsbehoeften onder invloed van allerlei factoren constant aan verandering onderhevig. Denk daarbij aan iemands dagelijkse activiteiten, dag- en nachtritme, voedingspatroon, stressniveau, fysieke toestand (herstel van sporten, ziekte, zwangerschap en dergelijke), et cetera.

De heersende benadering van gezonde voeding gaat ervan uit dat (afgezien van de hoeveelheid voedsel) ieder van ons dezelfde voedingsbehoeften heeft, wat niet alleen ondenkbaar maar ook ongefundeerd is. Daardoor blijven veel mensen die ‘gezond’ eten maar last houden van allerlei voedingsklachten, zoals terugkerende honger en trek, cravings, energiedips, spijsverteringsklachten en hardnekkig overgewicht. Dus proberen ze andere adviezen of diëten, die eveneens niet werken omdat die op dezelfde ‘one size fits all’ gedachte gebaseerd zijn.

Voedingsrichtlijnen en diëten vertellen ons niet wat gezonde voeding is maar dus ook niet met welk voedingspatroon we dat kunnen bereiken. Iemands voedingspatroon bestaat overigens niet alleen uit wat, maar ook uit hoeveel en wanneer iemand eet. Ook daarvan kun je niet op voorhand zeggen wat voor iemand gezond is. Een kleine, sportieve vrouw heeft ander en meer voedsel nodig dan een grote, inactieve man, om maar een voorbeeld te noemen. Mogelijk moet ze ook vaker eten en vroeger of juist later ontbijten. Wat, hoeveel en wanneer iemand moet eten om gezonde voeding te bereiken verschilt per persoon, afhankelijk van iemands voedingsbehoeften.

Hoe komen we er dan achter wat voor ons een gezond voedingspatroon is? Het antwoord ligt in de voedingseffecten die we van eten ondervinden. Deze leveren belangrijke informatie over het verloop van onze verzadiging, ons energieniveau en onze spijsvertering. Als we tussen onze maaltijden door geen honger of trek meer hebben, over veel energie beschikken en geen spijsverteringsklachten ervaren, dan hebben we gezond gegeten. Hebben we daarentegen nog trek of honger, zakken we in of krijgen we last van onze spijsvertering, dan hebben we minder gezond gegeten. Voorwaarde is wel dat onze maaltijden uit voedingsmiddelen van natuurlijke oorsprong bestaan en niet uit bewerkte of vervaardigde voedingsmiddelen.

De laatstgenoemden bevatten onnatuurlijke voedingsstoffen en bestanddelen die niet in de natuur voorkomen en waar het menselijk lichaam niet mee geëvolueerd is, zoals suiker, zout, bewerkte eiwitten en vetten, alcohol, zoetstoffen en kunstmatige stoffen. Daardoor kunnen deze ‘voedingsmiddelen’ bij niemand voor gezonde voeding zorgen. Natuurlijke voedingmiddelen zijn in algemene zin gezond maar dat betekent dus niet dat elk natuurlijk voedingsmiddel voor iedereen, op elk moment en in elke hoeveelheid gezond zal zijn. Het betekent dat om als gezond in aanmerking te komen, een voedingsmiddel in elk geval van natuurlijke oorsprong moet zijn.

Om erachter te komen wat voor ons gezond is dienen we naar de signalen van ons lichaam te luisteren. Deze vertellen ons wat, hoeveel en wanneer we het best kunnen eten. Dit gezonde voedingspatroon voorkomt niet alleen fysieke klachten maar ook dat we niet optimaal kunnen functioneren, constant aan eten moeten denken, te veel met voeding bezig zijn en onze tijd verdoen met het tellen van grammen en calorieën. Gezondheid is veel meer dan alleen fysiek. Het omvat ook ons mentale en emotionele welzijn.

Gezonde voeding is het resultaat van een voor jóu gezond voedingspatroon. Je bereikt het door zo natuurlijk mogelijk te eten en je huidige voedingspatroon bij te stellen op basis van wat jouw lichaam je vertelt. Op deze manier ontdek je wat, hoeveel en wanneer jij het best kunt eten om optimaal te functioneren en gezond te blijven. Gezonde voeding kun je weliswaar niet eten maar gelukkig wel bereiken!

Door: Xavier Martins Dias (drs), bewegings/gezondheidswetenschapper, auteur van Het ik-dieet en docent van de Gepersonaliseerde Voeding Coach opleiding