Mentaal vast in overgewicht

06-08-2018

We weten dat mensen met overgewicht teveel energie opnemen ten opzichte van die ze verbruiken. Ze hebben zich, vaak onwetend in die tijd, een bepaald gedragspatroon aangeleerd, wat ze vast zijn blijven houden en wat er beetje voor beetje voor gezorgd heeft dat ze overgewicht of zelfs obesitas hebben gekregen. De meesten die tientallen ineffectieve commerciële afslankmiddeltjes gebruiken, zakken daardoor steeds verder weg in het probleem. Als ze het dan op een goede manier op willen pakken, dan lukt het vaak niet om de gedragsverandering door te blijven zetten.

Ons brein functioneert zo dat alle aangeleerde handelingen, lees gedrag, vastgelegd worden in neuronetwerken van samen werkenden neuronen in onze hersenen. Deze neurale netwerken geven specifieke chemische reacties uit via de neurotransmitters in de hersenen, aan ons lichaam, onze emoties. Een systeem dat zorgt voor de volgende vicieuze cirkel: In de omgeving wordt zoetigheid aangeboden, een persoon heeft zich aangeleerd veel zoetigheid te eten en dat gedrag en die behoefte licht vast in een setje neurale netwerken in het brein en een setje chemische reacties en emoties in het lichaam. Bij het aanschouwen van het snoepgoed, reageert het onderbewuste van de persoon door desbetreffende neurale netwerken te activeren en chemische reacties te creëren die de behoefte in het lichaam verhogen naar snoepgoed. Hierdoor worden de gedachten van de persoon getriggerd om te denken: ‘ow, lekker, snoep, heb ik wel zin in’, waarna de behoefte automatisch over gaat in een gedragsmatige handeling, het snoepgoed wordt gekocht, gepakt en gegeten en het lichaam is bevredigd. Het neurale netwerk is tevens versterkt om deze handeling de volgende keer nog automatischer uit te voeren. Op een bepaald moment regelt het onderbewuste dit met minimale tussenkomst van het bewuste denken, zoals het ook het schakelen in de auto regelt.

Maar het wordt nog complexer. Stel de persoon wil afvallen en dus minder snoepen. Het toch teveel snoep eten zorgt voor automatische gedachten en gevoelens over eten, uiterlijk, gewicht en zelfvertrouwen. Men gaat denken: “Eigenlijk had ik wat minder moeten eten, nu word ik nog dikker”. Men probeert het wel, maar het onderbewuste is sterker en de omgeving blijft ook uitnodigen over de grens te gaan. Bij het zien van de toenemende kilo’s rijst de zelfmedelijden (of ontremmende) gedachte: “Zie je wel, ik heb het niet onder controle. Over een jaar weeg ik 30 kilo extra en zie ik er nog onaantrekkelijker uit.” Alleen al deze gedachte versterkt het onderbewuste dan weer om het niet onder controle te hebben en zwaarder te worden. Tevens grijpt men (meestal na ontremmende gedachten) dan als troost nog maar eens naar een zak mini marsen.

Tweede vicieuze ciirkel

Dit kan dan een kettingreactie vormen in ontremmende gedachten, zoals, “Nu heb ik een zak op, nu maakt het ook niet meer uit” of “zie je wel, ik kan me niet beheersen” of “als ik nu niet mee eet, zal men mij wel ongezellig vinden”, enz. Men komt dus in deze tweede, diepere vicieuze cirkel terecht, die de al bestaande neurale netwerken versterken, de chemische impulsen en emoties versterken, het probleem fysiek groter maakt en de persoon z’n zelfvertrouwen blijft aantasten. Men kan dus op twee manieren in deze vicieuze cirkel instromen, via een situatie die automatische gedachten oproept (obesogene omgeving) en via een situatie die direct negatieve gedachten over het zelfbeeld activeert.

Dit verklaart waarom het lastig is bepaald gedrag te veranderen. Het vergt focus, doorzettingsvermogen en training, zoals we spieren ook moeten trainen, heeft het brein ook op nieuw gedrag training nodig. Deze noodzaak van conditionering maakt ook duidelijk waarom het eigenlijk bijna onmogelijk blijkt om zonder mentale ondersteuning van een leefstijlcoach duurzaam af te vallen.

Kennis over hoe ons brein werkt blijkt ook cruciaal om de eigen valkuilen te leren herkennen. Wij zouden er goed aan doen mensen meer inzicht te geven in de werking van onze motivatie en ons brein, zodat men hierin de oorzaak ziet, maar ook de logica, want dat is het begin van zelf oplossingen vinden.

Informatie Leefstijlcoach opleiding: https://www.efaa.nl/web/leefstijl_coach