De volgende stap voor sportscholen

20-10-2025

Door Erik van Overbeek

De sportscholen en fitnesscentra hebben in de loop der jaren een ontwikkeling doogemaakt. Eerst lag het accent op bodybuilding. Later kwam daar cardio training bij met o.a ondersteuning van apparaten. Grof weg zijn er drie redenen waarom de huidige bezoekers naar sportscholen of fitnesscentra gaan. Allereerst voor het verbeteren van hun uithoudingsvermogen, ten tweede voor de vetverbranding te stimuleren en als derde voor trainingen die gericht zijn op spiergroei. De laatste jaren, en zeker na de coronapandemie, gaan binnen de fitnessbranch steeds meer geluiden op dat fitness een aandeel kan leveren op het terrein van gezondheid. De branchevereniging van sportscholen NL Actief schrijft op  hun website onder visie dat ze een bijdrage willen leveren op het gebied van gezondheid. Wat we toe kunnen voegen aan  deze claim is een concreet aanbod op het gebied van gezondheid.

Fitness kan veel meer bieden dan een wekelijks sportmomentje, op gebied van gezondheid. Veel sportcentra geven al voorlichting over gezonde leefstijl middels publicaties en lezingen. Bij navraag bij sportschoolhouders waarom een aanbod ontbreekt krijg ik veelal te horen dat hun klanten er niet omvragen of dat gewoon weg de kennis of inzicht ontbreekt om dit te ontwikkelen. Hier is een pro actieve houding gewenst, want de kansen zijn groot. De huidige bezoekers van sportscholen hebben onvoldoende weet van zulk soort diensten en producten en zullen er dus niet zo snel om vragen. Mensen die daar behoeften aan hebben bezoeken vaak niet de sportscholen en vinden ook geen aanbod op de websites van de fitnesscentra.

Als voorbeeld wil ik hier vier gebieden beschrijven waarop sportscholen een aanbod zouden kunnen ontwikkelen waarbij ze andere belangrijke doelgroepen kunnen bereiken en hun ambities kunnen waarmaken om zich ook als een gezondheidsdienst te profileren.

Sarcopenie

Sarcopenie is een steeds meer bekend wordende aandoening die een zeer destructief effect heeft op de gezondheid. Het chronisch verlies van spiermassa en spierkracht leidt tot chronische aandoeningen, afhankelijkheid en uiteindelijk tot een versneld overlijden. Een aanbod onder de noemer sarcopenie zal mensen niet aanspreken simpelweg omdat ze er niet mee bekend zijn. Maar breng het dichterbij hun belevingswereld en ontwikkel een programma onder bijvoorbeeld de noemer van valpreventie. Dagelijks sterven er in Nederland 13 mensen aan de gevolgen van een valpartij. Elke vijf minuten wordt iemand opgenomen op de spoedeisende hulp tgv een val. En deze cijfers nemen elk jaar toe. Maak een programma voor de duur van zes weken , drie maanden of een half jaar waarop mensen kunnen inschrijven. Leg het accent op weerstandsoefeningen en balans.

Metabool syndroom

Metabool syndroom is een stoornis in de stofwisseling waarbij er sprake is van grote buikomtrek, bij vrouwen meer dan 80 cm bij mannen meer dan 94 cm, en minstens twee van de vier symptomen aanwezig zijn. 1) verhoogde bloeddruk 2) verhoogde nuchtere bloedsuiker 3) verlaagde HDL cholesterol 4) te veel bloedvetten (triglyceriden). In de jaren ’90 had ongeveer 14 % van de Nederlanders onder de 60 jaar het metabool syndroom, wat neerkwam op ruim één miljoen mensen. Recente RIVM-gegevens laten zien dat dit percentage inmiddels is gestegen tot tussen de 20 % en 40 %, afhankelijk van leeftijd en geslacht. Vooral abdominale obesitas, hoge bloeddruk en insulineresistentie zijn toegenomen en dragen bij aan deze stijging. De groei weerspiegelt de impact van een steeds inactievere leefstijl en ongezondere voedingspatronen. Daarmee vormt het metabool syndroom tegenwoordig een van de belangrijkste preventieve gezondheidsuitdagingen in Nederland. Fitnesstraining, en dan met name een combinatie van duur en krachttraining, heeft een bloedsuiker verlagend effect.

Fit voor een operatie of een ingrijpende behandeling

Een goede aerobe conditie en droge spiermassa biedt mensen de fysiologische ‘reserve’ om te voldoen aan de eisen van de chirurgische stressrespons. Een slechte aerobe conditie en een gebrek aan spiermassa (sarcopenie) zijn geïdentificeerd als onafhankelijke voorspellers van slechtere chirurgische resultaten. Dit kan resulteren in het optreden van complicaties, langer verblijf in het ziekenhuis en tot een kleinere overlevings kans. Ontwikkel een trainingsprogramma van in totaal 6 of 12 weken weken met daarin een vervolg na operatie of ingrijpende behandeling. Het accent ligt op het verbeteren van conditie waarbij aandacht voor uithouding en krachttraining. Door een verbeterde conditie is de persoon beter instaat om de operatie of een chemo behandeling beter te doorstaan. Een goed voorbeeld van zo’n programma is  Fit4surgery.

Depressie

Onmiddellijk na een sessie lichaamsbeweging kan de depressieve stemming al minder zijn in vergelijking met rust. Lichaamsbeweging kan een milde tot matige depressie even effectief verlichten als antidepressiva of cognitieve gedragstherapie (CGT). Lichaamsbeweging wordt dus zeker aangeraden aan wie zich depressief voelt. Want er is bewijs dat het:

• de symptomen van depressie verminderen;
• de levenskwaliteit verbetert en
• het uithoudingsvermogen verhoogt.

Een bekend aanbod is „running therapie“. Bij runningtherapie wordt er gewerkt met een trainingsschema dat past bij de conditie van de persoon. Bijvoorbeeld eerst een paar minuten wandelen als warming-up, dan een minuut hardlopen, twee minuten wandelen, minuut hardlopen, enzovoorts. Langzaam over de weken heen, worden de minuten  hardlopen langer en is tussentijds wandelen minder nodig om te herstellen. Het voordeel van zo’n trainingsschema is dat men haalbare doelen kan stellen en de vooruitgang goed kan zien. Dat kan heel motiverend werken en zelfvertrouwen geven. Krachttraining  lijkt het meeste effect te hebben op mensen die aan een milde vorm van een depressie lijden. De nadruk moet hierbij vooral liggen op trainen van krachtuithoudingsvermogen. Het gaat dus niet om de piekbelasting, maar om de herhaalbelasting.

Zoek bij de beschreven voorbeelden samenwerking met huisartsen, praktijkondersteuners, poliklinieken, leefstijlcoaches en of thuiszorgorganisaties. Wees er van overtuigd  dat zei het aanbod zullen verwelkomen. Ook bij de huisartsen is er steeds meer aandacht voor gezonde leefstijl. Leefstijl als medicijn. Het geeft het aanbod en de positie van de sportscholen meer inhoud en draagt, met andere disciplines en organisaties, sterk bij aan de gezondheid van de inwoners.

Erik van Overbeek: Leefstijlcoach

Publicaties van Erik: Sarcopenie, Metaboolsyndroom en Preventie Dementie. Te verkrijgen bij Amazon.nl en Kobo.

Bronnen

• https://www.ggznieuws.nl/krachttraining-bij-depressie-is-een-goede-aanvulling-op-de-behandeling/   
• Vlaams Instuut Gezond Leven
• https://fit4surgery.mystrikingly.com/
• Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2382-8
• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0007091217541136