NISB: investeer in gezonde wijken die gezond gedrag stimuleren

02-01-2012

Het moet Nederlanders gemakkelijker worden gemaakt de gezonde keuze te maken. Betere leefgewoonten neem je sneller aan als de omgeving uitdaagt tot sport en bewegen, als gemeente en zorgverzekeraar helpen gezonder te blijven en als in de supermarkt groente en fruit prominent en goedkoop bij de kassa liggen. Kleine aanwijzingen in de vorm van ‘primes’ en ‘nudges’ geven automatisch een positief gevoel om gezonde keuzes te maken. Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen pleit in een reactie op het vandaag verschenen advies van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg daarom voor een wijkgerichte integrale aanpak.

Laagopgeleide vrouwen krijgen op hun 52ste al flinke gezondheidsproblemen, hoogopgeleide vrouwen pas twintig jaar later. In de afgelopen tien jaar zijn de gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden fors gegroeid. Een kwart van de welvaartziekten wordt veroorzaakt door slechte voeding, alcoholgebruik, roken en te weinig beweging. De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg adviseert daarom vandaag meer en beter te investeren in gezondheidsbescherming, o.a. door een preventiefonds op te richten en een onderzoek te doen naar de heffing van vettax.   BeweegKuur goed voorbeeld NISB pleit al jaren voor beweging als dé motor voor gezondheidsbescherming. Opvallende positieve resultaten zijn behaald met bijvoorbeeld de BeweegKuur, een integrale aanpak vanuit de huisartsenpraktijk voor mensen met overgewicht/obesitas en een verhoogd risico op ziekten als diabetes type 2. Mensen uit deze doelgroep die kiezen voor de BeweegKuur, krijgen maximaal een jaar begeleiding van een team met huisarts, leefstijladviseur, fysiotherapeut en diëtist en leren zo gezonder te leven. Berekend is dat bij opname in het basispakket de opbrengst na tien jaar meer dan 1 miljard euro zou zijn. De RvZ adviseert in haar rapport de mogelijkheden te verruimen voor geïndiceerde preventie in het basispakket. De minister heeft onlangs besloten wel te investeren in de netwerken van de BeweegKuur en in meer sport en bewegen in de buurt, maar zij wil het basispakket niet uitbreiden. Een ander bewezen effectief voorbeeld uit de praktijk van NISB is Bewegen valt goed. Dit valpreventieprogramma (van NISB samen met Consument & Veiligheid) leert met name allochtone ouderen meer te bewegen, deelnemers voelen zich volgens onderzoek fitter en zelfverzekerder en het aantal personen dat valt, is gedaald. Dit bevestigt dat investeren in gezondheidsbescherming ook loont in termen van gezondheid en levensgeluk. Maar ook op financieel terrein, zoals een onderzoek van PWC heeft aangetoond.   Het ministerie van VWS financiert ook het programma Beweegvriendelijke omgeving, waarin NISB goede voorbeelden verzamelt en verrijkt van gemeenten die aantoonbaar activiteiten uitvoeren om de fysieke en sociale omgeving te beïnvloeden.. Dergelijke projecten zouden vanuit een 'gezondheidsbeschermingsfonds, zoals RvZ voorstelt, kunnen worden bekostigd. Heffen van een vetbelasting, zoals RvZ suggereert, is in de optiek van NISB een negatieve benadering. De ervaring heeft geleerd dat mensen verleiden met een positieve boodschap effectiever is dan te straffen voor ongezond/ foutief gedrag.  Reactie Clémence Ross Clémence Ross, directeur NISB: 'Ik maak me zorgen over de verminderde aandacht voor gedragsverandering op het gebied van leefstijl in deze kabinetsperiode en ik schaar mij dan ook achter het goed onderbouwde advies van de RvZ.' Leden van de Raad hebben zich in het kader van dit rapport o.a. ook bij NISB laten informeren.   Clémence Ross: 'Ik geloof niet dat we kunnen volstaan met het creëren van aanbod en het verwijzen naar dat aanbod. De mens kiest van nature liever voor stilzitten dan voor bewegen. Die heeft prikkels nodig om geactiveerd te worden. En als hij dan door zulke gedragsbeïnvloedende communicatie geactiveerd is, dan vindt hij de weg gemakkelijker naar dat nieuwe aanbod in zijn wijk. Campagnes zijn nu niet meer 'bon ton', maar onze boodschap van 30 minuten bewegen is nog ijzersterk.'   NISB maakt daarom nu ook steeds meer gebruik van nieuwe technieken. Met priming bijvoorbeeld. Dat is het gebruik van bepaalde woorden, beelden, sfeer, geuren en smaken om op onbewust niveau een (positieve) reactie te bewerkstelligen. Ook inzet van nudging is onderwerp van studie bij NISB. Nudges zijn 'zachte sturing' en die duwtjes hebben mensen nodig, juist bij lastige complexe keuzes, zoals het kiezen van een zorgverzekering of bij gedrag waarvan de gevolgen nog niet direct zichtbaar zijn (zoals ongezond eten of niet sporten). Mensen zijn gebaat bij een duwtje in de rug, zonder dat je ze iets hoeft te verplichten. Dat is 'libertair paternalisme' : je vrijheid behouden, maar een klein beetje de goede kant op helpen. Op wijkniveau zijn nudges volgens NISB heel bruikbaar, want mensen zijn erg gevoelig voor het gedrag van andere mensen in de buurt. De sportbuurtcoaches die worden aangesteld in het kader van het VWS-programma Sport en Bewegen in de Buurt zouden in de optiek van NISB zeker van deze technieken gebruik moeten maken. Ook het verder uitbouwen van netwerken tussen zorg, sport, onderwijs, welzijn en bedrijfsleven is van groot belang om echt tot een samenhangende aanpak te komen die werkt.  Voor meer informatie, niet voor publicatie: Jacqueline Kronenburg, senior communicatieadviseur NISB, 06-21649588 of jacqueline.kronenburg@nisb.nl   Clémence Ross (directeur) of Remco Boer (manager programma's ) zijn beschikbaar voor een reactie op het rapport van de RvZ. De link naar het RvZ-rapport staat hier